Το Μεγάλο Κλείδωμα

Περίληψη της έκθεσης, Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές, του ΔΝΤ

14, Απριλίου 2020

Η πανδημία COVID-19 επιφέρει υψηλό και αυξανόμενο ανθρώπινο κόστος παγκοσμίως. Η προστασία των ζωών και η επιβίωση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης απαιτούν απομόνωση, κλείδωμα και εκτεταμένα κλεισίματα για να επιβραδυνθεί η εξάπλωση του ιού. Η κρίση της υγείας έχει κατά συνέπεια σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα. Ως αποτέλεσμα της πανδημίας, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί απότομα κατά –3% το 2020, πολύ χειρότερα από ό,τι κατά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008–09. Σε ένα βασικό σενάριο, το οποίο υποθέτει ότι η πανδημία υποχωρεί το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και οι προσπάθειες περιορισμού μπορούν σταδιακά να σταματήσουν, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 5,8% το 2021 καθώς ομαλοποιείται η οικονομική δραστηριότητα, με τη βοήθεια πολιτικών στήριξης.

Υπάρχει ακραία αβεβαιότητα γύρω από την παγκόσμια πρόβλεψη ανάπτυξης. Η οικονομική επίπτωση εξαρτάται από παράγοντες που αλληλεπιδρούν με τρόπους που είναι δύσκολο να προβλεφθούν, όπως η πορεία της πανδημίας, η ένταση και η αποτελεσματικότητα των προσπαθειών περιορισμού, η έκταση των προβλημάτων εφοδιασμού, οι επιπτώσεις της δραματικής σύσφιξης στις συνθήκες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς – αλλαγές, οι μεταβολές στα πρότυπα δαπανών, αλλαγές στη συμπεριφορά (όπως το ότι οι άνθρωποι αποφεύγουν τα εμπορικά κέντρα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς), τα αποτελέσματα εμπιστοσύνης και τις ασταθείς τιμές εμπορευμάτων του πρωτογενούς τομέα. Πολλές χώρες αντιμετωπίζουν μια πολυεπίπεδη κρίση που περιλαμβάνει ένα σοκ για την υγεία, εγχώριες οικονομικές διαταραχές, τη μεγάλη πτώση της εξωτερικής ζήτησης, τις αντιστροφές στις ροές κεφαλαίου και την κατάρρευση των τιμών των πρωτογενών εμπορευμάτων. Κυριαρχούν οι κίνδυνοι ενός χειρότερου αποτελέσματος.

Είναι απαραίτητη η υιοθέτηση αποτελεσματικών πολιτικών για την πρόληψη χειρότερων αποτελεσμάτων. Τα απαραίτητα μέτρα για τη μείωση της μετάδοσης και την προστασία των ζωών θα έχουν βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά πρέπει επίσης να θεωρηθούν ως σημαντική επένδυση στη μακροπρόθεσμη ανθρώπινη και οικονομική υγεία. Η άμεση προτεραιότητα είναι να περιοριστεί η επιρροή από το ξέσπασμα του COVID-19, ιδίως με την αύξηση των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη για την ενίσχυση της ικανότητας και των πόρων του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, λαμβάνοντας παράλληλα μέτρα που μειώνουν τη μετάδοση. Οι οικονομικές πολιτικές θα πρέπει επίσης να μετριάσουν τον αντίκτυπο της μείωσης της δραστηριότητας στα άτομα, τις επιχειρήσεις και το χρηματοοικονομικό σύστημα. Επίσης να μειώσουν τις επίμονες επιδράσεις ουλών από την αναπόφευκτη σοβαρή επιβράδυνση, και να διασφαλίσουν ότι η οικονομική ανάκαμψη μπορεί να ξεκινήσει γρήγορα μόλις υποχωρήσει η πανδημία.

Επειδή η οικονομική επίπτωση αντικατοπτρίζει ιδιαίτερα οξείες διαταραχές σε συγκεκριμένους τομείς, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εφαρμόσουν ουσιαστικά στοχοθετημένα μέτρα φορολογικής, νομισματικής και χρηματοοικονομικής φύσης για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που επηρεάζονται. Τέτοιες δράσεις θα βοηθήσουν στη διατήρηση των οικονομικών σχέσεων καθ ‘όλη τη διάρκεια του κλεισίματος και είναι απαραίτητες για να καταστεί δυνατή η σταδιακή ομαλοποίηση της δραστηριότητας μόλις αρθεί η πανδημία και τα μέτρα περιορισμού. Η δημοσιονομική απάντηση στις πληγείσες χώρες ήταν γρήγορη και αρκετά μεγάλη σε πολλές προηγμένες οικονομίες (όπως η Αυστραλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες). Πολλές αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες (όπως η Κίνα, η Ινδονησία και η Νότια Αφρική) έχουν επίσης αρχίσει να παρέχουν ή να ανακοινώνουν σημαντική δημοσιονομική στήριξη σε τομείς και εργαζόμενους που έχουν υποστεί μεγάλες επιπτώσεις. Τα δημοσιονομικά μέτρα θα πρέπει να κλιμακωθούν εάν οι διακοπές της οικονομικής δραστηριότητας είναι επίμονες ή εάν η ανάκαμψη της δραστηριότητας καθώς αρθούν οι περιορισμοί είναι πολύ αδύναμη. Οι οικονομίες που αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικούς περιορισμούς για την καταπολέμηση της πανδημίας και των επιπτώσεών της ενδέχεται να χρειαστούν εξωτερική υποστήριξη. Μία ευρεία δημοσιονομική ώθηση μπορεί να προλάβει μια απότομη μείωση της εμπιστοσύνης, να αυξήσει τη συνολική ζήτηση και να αποτρέψει μια ακόμη βαθύτερη πτώση. Αλλά πιθανότατα θα ήταν πιο αποτελεσματική όταν η πανδημία υποχωρήσει και οι άνθρωποι είναι σε θέση να κινούνται ελεύθερα.

Οι σημαντικές δράσεις των μεγάλων κεντρικών τραπεζών τις τελευταίες εβδομάδες περιλαμβάνουν νομισματικά κίνητρα και διευκολύνσεις ρευστότητας για τη μείωση της συστημικής πίεσης. Αυτές οι ενέργειες έχουν υποστηρίξει την εμπιστοσύνη και συμβάλλουν στον περιορισμό της ενίσχυσης της διαταραχής, διασφαλίζοντας έτσι ότι η οικονομία είναι σε καλύτερη θέση για να ανακάμψει. Οι συγχρονισμένες δράσεις μπορούν να μεγεθύνουν τον αντίκτυπό τους στις μεμονωμένες οικονομίες και επίσης θα βοηθήσουν στη δημιουργία του χώρου για τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες να χρησιμοποιήσουν τη νομισματική πολιτική για να ανταποκριθούν στις εγχώριες κυκλικές συνθήκες. Οι επόπτες θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν τις τράπεζες να διαπραγματευτούν εκ νέου τα δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα διατηρώντας παράλληλα μια διαφανή αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου.

Η ισχυρή πολυμερής συνεργασία είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένης της παροχής βοήθειας σε χώρες με μεγάλους οικονομικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν δίδυμα προβλήματα υγείας και χρηματοδότησης, καθώς και τη διοχέτευση βοήθειας σε χώρες με ασθενή συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Οι χώρες πρέπει επειγόντως να συνεργαστούν για να επιβραδύνουν την εξάπλωση του ιού και να αναπτύξουν ένα εμβόλιο και θεραπείες για την αντιμετώπιση της νόσου. Μέχρι να καταστούν διαθέσιμες τέτοιες ιατρικές παρεμβάσεις, καμία χώρα δεν είναι ασφαλής από την πανδημία (συμπεριλαμβανομένης της υποτροπής μετά την υποχώρηση του αρχικού κύματος) για όσο διάστημα η μετάδοση συνεχίζεται αλλού.

Σύνδεσμος στο World Economic Outlook του ΔΝΤ, 14 Απριλίου 2020

Σύνδεσμος στο σχετικό άρθρο της Επικεφαλής Οικονομολόγου του ΔΝΤ